Egeli bilim ekibi Toksoplazma’ya karşı mRNA aşısı geliştirecek

Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Moleküler Biyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Can’ın yürütücülüğünü yaptığı “Toxoplasma gondii SAG1, MIC1, ROP6, GRA1, SRS9 ve SporoSAG mRNA aşı transkriptlerini içeren miks mRNA aşısı yaklaşımı ile toksoplazmozise karşı hami yeni kuşak biyoteknolojik aşı geliştirilmesi” başlıklı proje, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından desteklenmeye uygun bulundu. Proje ile bilhassa gebelerde ve bağışıklığı zayıf insan ve hayvanlarda tehlikeli sonuçlar doğurabilen “Toksoplazma” enfeksiyonuna karşı mRNA aşısı geliştirme amaçlanıyor.

Proje takımını makamında ağırlayarak tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak,“Kısa mühlet evvel tüm dünyayı derinden etkileyen pandemi süreci bizlere aşı çalışmalarının ne kadar değerli olduğunu gösterdi. Tam akreditasyona sahip araştırma üniversitemiz akademisyenleri, multidipliner bir anlayış ve iş birliği ile  Toksoplazma enfeksiyonuna yönelik aşı geliştirecekler. Temel bilimler ve sıhhat alanlarında esaslı bir geçmişi bulanan üniversitemiz bünyesinde bu cins çalışmaların gerçekleştirilmesi bizleri ziyadesiyle memnun ediyor. Bu kıymetli çalışmaları için akademisyenlerimizi tebrik ediyor, çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum” dedi.

“Bu parazitle uğraşta aşı çalışmalarına muhtaçlık var”

Projenin emelini anlatan Doç. Dr. Hüseyin Can, “Projede, insan ve hayvanları enfekte ederek toksoplazmozise neden olan Toxoplasma gondii’ye karşı mRNA aşısı geliştirmeyi hedefliyoruz. Dünyada insan nüfusunun 3’te 1’inin bu parazit ile enfekte olduğu varsayım ediliyor. Toksoplazmozisli sağlıklı bireylerde ekseriyetle her hangi bir klinik belirti gözlenmezken bağışıklık sistemi zayıflamış olanlarda önemli vefatla sonuçlanabilen durumlar ortaya çıkabilmekte. Ayrıyeten, hamilelik periyodunda alındığında fetüse geçerek düşüklere ve doğumsal anomalilere de neden olabilmekte. Öbür taraftan veterinerlik alanında da sıklıkla koyunlarda düşüklere sebep olarak önemli ekonomik kayıplara yol açıyor. İnsanlarda ve hayvanlarda kronik enfeksiyona sebep olan doku kistlerinin tedavisine yönelik aktif bir ilacın olmaması sebebiyle bu parazitle uğraşta aşı çalışmalarına muhtaçlık var. Günümüzde yalnızca koyunlarda kullanımı ruhsatlandırılmış Toxovax aşısının var olması, toksoplasmozise karşı aktif aşı geliştirilebileceğini gösteriyor” dedi.

    “mRNA aşı teknolojisinin parazitler için kullanılabileceği gösterilecek”

mRNA aşılarının koronavirüs pandemisinde muvaffakiyetle uygulandığını lisana getiren Doç. Dr. Can, “Günümüzde COVID-19 pandemisine karşı kullanılan ‘mRNA aşı platformu’ geniş kitlelere başarılı bir halde uygulanmıştır. Bu sebeple de başka bulaşıcı patojenlere karşı muvaffakiyetinin süratlice test edileceği açıktır. Projemiz kapsamında ‘Toxoplasma gondii’ye karşı multivalan mRNA aşısı geliştirilmesi’ planlanmıştır. Buna bağlı olarak projede Toxoplasma gondii SAG1, MIC1, ROP6, GRA1, SRS9 ve SporoSAG proteinlerini sentezleyen mRNA aşı transkriptleri üretilecek ve lipit nanopartikülleri (LNP) ile formüle edilip farelere mRNA-LNP aşısı uygulanacaktır. Daha sonra, aşılanmış fareler Toxoplasma gondii doku kistleri ile enfekte edilerek mRNA-LNP aşısının  koruyuculuğu gösterilecektir. Sonuç olarak; hem beşerler hem de çiftlik hayvanları için kıymetli bir parazit olan Toxoplasma gondii’ye karşı mRNA-LNP aşısının  aktifliği deney hayvanlarında test edilecektir. Dahası, bu proje ile birlikte COVID-19’a karşı başarılı olan mRNA aşılarının yalnızca virüslere karşı değil insanlarda salgınlara neden olabilecek parazitler için de kullanılabileceği gösterilmiş olacak” diye konuştu.

Doç. Dr. Hüseyin Can’ın yürütücülüğünü yaptığı projede, EÜ Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Ün,  EÜ Aşı Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi Öğretim Üyeleri; Prof. Dr. Yüksel Gürüz, Prof. Dr. Mert Döşkaya, Doç. Dr. Aysu Değirmenci Döşkaya, Doç. Dr. Hasan Akbaba, Doç. Dr. Muhammet Karakavuk ve Dr. Özlem Günay Eşiyok yer alıyor.  

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı